Choć większość z nas uwielbia tradycyjne celebrowanie świąt, czasem mamy chęć na urozmaicenie świątecznego menu. Jesteśmy też ciekawi świata i chętnie poznajemy go od strony kulinarnej. Podobnie jak menu na Święta Bożego Narodzenia, również wielkanocne potrawy różnią się od siebie w zależności od tradycji danego kraju czy regionu (bo i w polskiej kuchni znajdziemy specjały mniej powszechne). Udajmy się zatem w ciekawą kulinarną podróż – może dzięki niej na naszym stole pojawi się coś nowego i pysznego.
Choć uniwersalnym symbolem Świąt Wielkanocnych są jajka – podawane na różne sposoby, z różnymi dodatkami, nie wszędzie uświadczymy pisanki czy zwyczaj dzielenia się jajkiem. W wielu krajach podaje się po prostu potrawy oparte na jajach, a na Jamajce nawet się z nich wróży, podobnie jak u nas z wosku – białko jaja wlewa się do wrzątku i wróży z powstałego kształtu. W Rosji, Grecji czy Chorwacji jaja barwi się tradycyjnie na czerwono lub czerwonobrązowo –ma to symbolizować krew Chrystusa. W dwóch ostatnich krajach pisanki podaje się w ciekawy sposób – ukryte w specjalnie pieczonych chlebku, najczęściej słodkim. W wielu krajach jajko ostało się jako symbol świąt głównie w postaci czekoladowego smakołyku dla dzieci (np. tak jest w Stanach Zjednoczonych czy Francji, gdzie tradycyjnie dzieci szukają ukrytych przez dorosłych słodyczy).
Jada się mięsa, czasem ryby, dużo potraw opartych jest na nabiale i oczywiście podaje się mnóstwo ciekawych wypieków – szczególnie te ostatnie można zaprosić na nasz polski, świąteczny stół.
Słodka Wielkanoc
Nie da się ukryć – to właśnie wielkanocne ciasta są największą atrakcją tych świąt. W Polsce są to tradycyjne baby i mazurki, strucle, serniki. Co natomiast wypieka się w innych krajach? W Rosji i na Ukrainie tradycyjną słodkością jest pascha, ucierana z białego sera utartego z żółtkami, cukrem i mnóstwem bakalii. Nie przypomina ona naszego sernika na zimno – przygotowywana jest w okrągłej misie, której kształt zachowuje po stężeniu, ozdabia się ją dużą ilością bakalii, które symbolizują dobrobyt. Nasi wschodni sąsiedzi pieką też drożdżowe ciasta, z dodatkiem bakalii oraz alkoholu.
Szwedzi i Brytyjczycy stawiają na marcepan – w Wielkiej Brytanii piecze się owocowe ciasto ozdobione marcepanowymi kulami (powinno ich być tyle, ilu… apostołów, czasem jednak bez Judasza, czyli 12 albo 11), a w Szwecji marcepanowy tort. Masa migdałowa połączona z bitą śmietaną jest też nadzieniem do popularnych w Szwecji ciastek, przypominających wyglądem nasze ptysie, tylko z ciasta drożdżowego. Migdały są też symbolem świątecznych słodyczy w Portugalii – wypieka się z nimi ciasteczka świętej Klary, podaje się je również w polewie czekoladowej. Bez migdałów nie może się obyć tradycyjny włoski wypiek – ciasto drożdżowe zwana Colomba (gołębica), pieczone w specjalnej formie w kształcie gołębia z rozpostartymi skrzydłami, symbol pokoju. Płatkami migdałów zdobi się też niemiecki kołacz wielkanocny, wypiekany w wysokiej, okrągłej formie.
Wspomniane już greckie i chorwackie ciasta – koszyczki ukrywające jajka mają też swojego kuzyna w Hiszpanii. Mona di Pasqua to specjalne okrągłe ciasto, w którego wnętrzu kryje się jajko. Kiedyś prawdziwe, gotowane, dziś coraz częściej czekoladowe. To ciasto jest symbolem radości i końca postu. Czesi raczą się „judaszami” – drożdżowymi ciastkami z miodem, wypiekanymi w formie spirali. Nie jest to radosny symbol – ich wygląd ma nawiązywać do sznura, na którym powiesił się zdradziecki apostoł. Francuzi kochają czekoladę, zajadają się więc czekoladowymi deserami i ciastami, a najmłodsi tradycyjnie szukają wspomnianych już czekoladowych jajek, a także innych figurek.
Nie ma świąt bez zupy
Aby nie było za słodko, zwróćmy uwagę także na ciekawe świąteczne zupy. W niektórych regionach Polski podaje się na Wielkanocny stół zupę chrzanową – czasem gotuje się ją na tradycyjnym zakwasie żurkowym, a czasem na… maślance lub serwatce, oczywiście w wersji „na bogato”, czyli z dodatkiem wędzonego boczku, kiełbasy lub innej wędliny. Hiszpanie jadają na Wielkanoc zupę z ciecierzycy, a Grecy – gęstą zupę na jagnięcych podrobach oraz zupę z pasty sezamowej i cebuli, gotowaną na bulionie. Koleżanka Ukrainka zapraszając nas kiedyś na święta podała gęsty „ukraiński” barszcz, jednak zupełnie inny od tego, którym raczymy się w Polsce. Dobór warzyw był dość podobny, jednak sama zupa gotowana była powoli i przez wiele godzin, była esencjonalna i sycąca. Norwedzy zaczynają świąteczny obiad od zupy z wędzoną szynką, fasolą i warzywami, a Bułgarzy zajadają się swoim ulubionym chłodnikiem z jogurtu i ogórka – taratorem. W Meksyku podaje się pikantną zupę kukurydzianą.
Czasem na stół Wielkanocny w różnych zakątkach świata trafiają potrawy bardzo już dla nas dziwne – szwajcarskim specjałem jest zupa z prażonej mąki, a tradycyjnym irlandzkim (jednak już bardzo rzadko podawanym) – zupa z suszonego dorsza gotowanego w mleku. To jednak już wyzwanie dla koneserów!
Czeskie judasze wielkanocne
Składniki:
0,5 kg mąki
0,25 l mleka
2 żółtka
30 deko drożdży
120 g masła (nieco więcej niż pół kostki)
100 g cukru
Cukier waniliowy, starta skórka cytrynowa
Płynny miód
Szczypta soli
Wykonanie:
Z letniego mleka, drożdży, łyżeczki cukru i odrobiny mąki przygotowujemy zaczyn, odstawiamy na 10-15 minut. Miękkie masło ucieramy z żółtkami i resztą cukru, dodajemy rozczyn i mąkę oraz szczyptę soli, a także dodatki aromatyczne (skórkę z cytryny, cukier waniliowy). Dobrze wyrabiamy i zostawiamy na godzinę w ciepłym miejscu, żeby wyrosło. Następnie formujemy wałeczki, które skręcamy w spiralę. Pozostawiamy ciastka przez chwilę na blasze, żeby podrosły i pieczemy w 180-200 stopniach, aż się zarumienią. Przed upieczeniem możemy je posmarować białkiem z jajka, jednak najbardziej klasyczna wersja tych ciastek to posmarowane po upieczeniu miodem – jeszcze na ciepło.
#PRZEPISY
Zupa chrzanowa na maślance
Składniki:
Mały pęczek włoszczyzny
30 deko wędzonego boczku, można użyć też wędliny ze święconki
Kawałek mięsa, najlepiej łopatki wieprzowej
Biała kiełbasa (dwie szt.)
2 -3 jajka
0,5 l maślanki
3-4 łyżki tartego chrzanu
Przyprawy – ziele angielskie, liść laurowy, majeranek, pieprz
Wykonanie
Gotujemy wywar z włoszczyzny, łopatki, boczku i wędliny, posolony do smaku, z zielem angielskim i liściem laurowym. Osobno gotujemy jajka na twardo. Gdy wywar będzie esencjonalny i pachnący, a mięso i włoszczyzna miękkie, ostrożnie wlewamy maślankę. Po zagotowaniu dodajemy chrzan, doprawiamy majerankiem i pieprzem. Zupę można podawać czystą, tylko z białą kiełbasą i ćwiartkami jajek, można także zostawić w niej kawałki włoszczyzny i mięs (szczególnie, jeśli użyta została wędlina ze święconki). Można posypać szczypiorkiem.
