Październik to miesiąc walki z rakiem piersi, dlatego chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę na konieczność wykonywania regularnych badań profilaktycznych…
Ciągle jeszcze wiele kobiet, niestety, traktuje wizytę u ginekologa jako zło konieczne. Dla wielu ogromną barierą jest pokonanie wstydu, zwłaszcza gdy lekarzem okazuje się mężczyzna – nawet dojrzałe kobiety często zmagają się z tym problemem. Dlatego bardzo ważna jest edukacja w tym zakresie. Już w okresie dorastania warto przekonać młodą dziewczynę do wizyty u ginekologa.
Najlepiej, aby podczas pierwszej wizyty towarzyszyła dziewczynie mama (w przypadku dziewcząt niepełnoletnich jest to zresztą obowiązkowe). Bliska osoba z pewnością doda otuchy. Jeśli jest to niemożliwe, warto wybrać się ze starszą siostrą, kuzynką lub przyjaciółką. Ważne jest, by wykonać ten pierwszy krok, potem pozostanie już tylko pamiętać o regularnym wykonywaniu badań kontrolnych.
Pierwsze badanie
Jeśli kobieta jest dziewicą, powinna odwiedzić ginekologa, zanim skończy 25. rok życia. W przypadku wcześniejszej inicjacji seksualnej należy wybrać się do gabinetu nie później, niż 3 lata po inicjacji.
Rozpoczęcie życia seksualnego to świetny moment do pierwszej wizyty u lekarza. Warto przedtem zasięgnąć opinii koleżanek, by trafić do lekarza, który jest nie tylko dobrym specjalistą, ale i taktownym człowiekiem. Podczas pierwszej wizyty lekarz przeprowadzi obszerny wywiad, by zebrać informacje o ewentualnym ryzyku wystąpienia nowotworów układu rodnego i piersi. Powinien także wykonać dokładne badanie, by ocenić stan narządów rodnych. Wspólnie z lekarzem warto także wybrać preferowaną metodę antykoncepcji i szczegółowo porozmawiać na jej temat. Jest to szczególnie ważne w przypadku kobiet przyjmujących na stałe leki – należy o tym poinformować ginekologa.
Antykoncepcja hormonalna ma wiele zalet, reguluje cykl miesięczny, zapewnia duże poczucie bezpieczeństwa, ale koniecznie trzeba pamiętać o zażywaniu pigułek. Innym rozwiązaniem są plastry hormonalne, stosowane zewnętrznie lub pierścienie dopochwowe. Ich dodatkową zaletą jest dostarczanie hormonów do organizmu z pominięciem układu pokarmowego. Podczas pierwszej wizyty warto także poprosić lekarza, by zbadał piersi i żeby pokazał, jak należy przeprowadzać kontrolne samobadanie.
Kolejne wizyty
Jeśli nie występują żadne niepokojące objawy, takie jak upławy, swędzenie okolic sromu, ból jajników, a w rodzinie nie występowały przypadki nowotworów układu rodnego, następną wizytę można zaplanować za trzy lata. Jeśli należysz do grupy ryzyka wystąpienia takiego nowotworu, masz prawo do przeprowadzenia kontrolnych badać cytologicznych częściej.
Badanie cytologiczne polega na pobraniu z szyjki macicy (za pomocą specjalnej szczoteczki) materiału do badania mikroskopowego. Utrwalony preparat jest oceniany prze lekarza histopatologa, który szuka w nim komórek dysplastycznych (właściwych dla bardzo wczesnego stadium raka) lub nowotworowych. Wczesne wykrycie tych zmian pozwoli zapobiec dalszemu rozwojowi choroby. W Polsce okresowe badania cytologiczne są przeprowadzane bezpłatnie dla kobiet w wieku od 25 do 59 lat.
Co kilka lat należy także przeprowadzać badanie USG. Używa się do niego specjalnej sondy, która zostaje wprowadzona do pochwy. Dzięki temu badaniu lekarz może ocenić stan endometrium, czyli tkanki wyściełającej jamę macicy i ewentualnie wykryć zmiany mogące świadczyć o procesie chorobowym. Niekoniecznie musi to być nowotwór, mogą to być mięśniaki, ale ich wczesne wykrycie także jest ważne. Podczas badania USG lekarz ogląda także jajniki oceniając ich stan i szukając ewentualnych zmian chorobowych.
Wyprzedzić raka…
Jeśli istnieje podejrzenie wystąpienia nowotworu jajnika lub jajników, warto wykonać badanie krwi w celu oznaczenia markerów nowotworowych. Są to pewne substancje, które pojawiają się we krwi już we wczesnym stadium choroby. Ich wykrycie jest sygnałem do szybkiego podjęcia leczenia.
Jedną z metod zapobiegania rakowi szyjki macicy jest podanie młodej dziewczynie szczepionki przeciwko wirusowi HPV. Wirus HPV odpowiedzialny za wystąpienie brodawczaka szyjki macicy. Choć nie wywołuje bezpośrednio nowotworu, to jego obecność zdecydowanie zwiększa ryzyko pojawienia się tej choroby. Szczepionka powinna być podana, zanim dziewczyna rozpocznie współżycie seksualne.
Niewiele kobiet zdaje sobie sprawę, że fakt urodzenia lub nie dziecka czy dzieci także ma wpływ na ich zdrowie. U kobiet, które nigdy nie rodziły, występuje dużo większe ryzyko zachorowania na raka endometrium macicy czy raka piersi. Można więc stwierdzić, że ciąża i późniejsza laktacja to swoiste metody profilaktyki tych nowotworów.
W Polsce każda kobieta w wieku pomiędzy 50. a 69. rokiem życia ma prawo raz na 2 lata wykonać bezpłatnie badanie mammograficzne.
Badamy piersi
Mammografia to okresowe badanie piersi, pozwalające wykryć rak. Jest to badanie rentgenologiczne, jego regularne wykonywanie jest zalecane od 40. roku życia. Samo badanie nie jest przyjemne, gdyż piersi są specjalnie układane i ściskane, aby ich prześwietlenie dało dobry obraz. Zdjęcia piersi są opisywane przez lekarza radiologa, który szuka na zdjęciu ewentualnych zmian świadczących o pojawieniu się choroby.
Badanie mammograficzne powinno być uzupełnione badaniem USG piersi. Ważne jest to przede wszystkim u kobiet młodych, u których tkankę gruczołów piersiowych określa się jako „gęstą”. Tkanka taka jest trudna do oceny na zdjęciu rentgenowskim, badanie ultrasonograficzne stanowi więc doskonałe uzupełnienie badania radiologicznego. W Polsce każda kobieta w wieku pomiędzy 50. a 69. rokiem życia ma prawo raz na 2 lata wykonać bezpłatnie badanie mammograficzne. Na jego przeprowadzenie nie jest potrzebne skierowanie od żadnego lekarza, wystarczy zgłosić się do przychodni rentgenologicznej, gdzie jest możliwe przeprowadzenie tego badania.
Zdrowa profilaktyka
Niewiele kobiet zdaje sobie sprawę, że także ogólnie pojęty zdrowy styl życia jest częścią profilaktyki ginekologicznej. Spożywanie owoców i warzyw oraz ruch to powszechne czynniki redukujące możliwość zachorowania na nowotwór. Kobiety powinny także pamiętać, że palenie stanowi przeciwwskazanie do stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz może sprzyjać wystąpieniu raka szyjki macicy czy raka jajników.
Prowadząc zdrowy tryb życia i pamiętając o okresowych badaniach ginekologicznych większość z nas ma szansę cieszyć się długim i zdrowym życiem.
